Γιατί είναι δύσκολο να χάσουμε πολλά κιλά με διαιτεσ;

Όταν έχουμε πάρει αρκετά κιλά παραπάνω από το αποδεκτό για την ηλικία και τη δραστηριότητά μας, όλοι προσπαθούμε να τα χάσουμε με διάφορες διαιτεσ. Η ύπαρξη και μόνο εκατοντάδων μορφών δίαιτας (που τα τελευταία χρόνια ονομάζεται διατροφή, για να κάνει λιγότερο αντιπαθητική τη λέξη!) καταδεικνύει την αδυναμία αυτών να πετύχουν στόχους μεγαλύτερους από την απώλεια 5-10 κιλών.

Το χειρότερο, όμως, είναι ότι τα κιλά αυτά ανακτώνται εύκολα και γρήγορα, γιατί με το σταμάτημα του προγράμματος με διαιτα, γιατί ο οργανισμός είναι πεινασμένος, και τα απλά ξεφουσκωμένα λιποκύτταρα «ρουφάνε» τις λίγες παραπάνω θερμίδες και επανέρχονται στην προηγούμενη κατάσταση. Τελικά, χάνοντας και ξαναπαίρνοντας περισσότερα κιλά με διαιτεσ (φαινόμενο γιο-γιο), φτάνουμε να συσσωρεύουμε μεγάλο βάρος, που δεν χάνεται με απλούς τρόπους. (Οι περισσότεροι σοβαρά παχύσαρκοι έχουν φτάσει στα πολλά κιλά μετά από επανειλημμένες δίαιτες!) Οφείλει κανείς να δει τη Φιλοσοφία της δίαιτας Πλεονεκτήματα Μειονεκτήματα. Η διαιτα, δηλαδή τροποποίηση διατροφής, μπορεί να έχει αποτέλεσμα στα λίγα κιλά. 

Ο βασικός βιολογικός λόγος είναι η λειτουργία της ομοιόστασης. Η ομοιόσταση είναι η ικανότητα του οργανισμού να διατηρεί συνθήκες ενεργειακής ισορροπίας για λόγους αυτοσυντήρησης και επιβίωσης, παρά τις μεταβολές των εξωτερικών συνθηκών.

Έτσι, λόγω ομοιόστασης, μόλις προκληθεί μια αλλαγή κατάστασης με διαιτεσ, ο οργανισμός αντιδρά, ώστε να επανέρθει στην προηγούμενη κατάσταση. Έτσι, αν χαμηλώσει η θερμοκρασία του σώματος, προκαλείται τρέμουλο που αυξάνει τη θερμοκρασία. Αν αντιθέτως αυξηθεί η θερμοκρασία, ο οργανισμός ιδρώνει για να μειωθεί.

Η μείωση των σωματικών υγρών προκαλεί δίψα, ενώ το πλεόνασμα αποβάλλεται αυτόματα μέσω της ούρησης και άλλα. Το κέντρο ελέγχου της ομοιόστασης είναι ο εγκέφαλος και ειδικά η υπόφυση, που ελέγχει όλο το ενδοκρινικό σύστημα του οργανισμού.

Το βασικό είναι να μην ξεχνάμε ότι η σοβαρή Παχυσαρκία είναι Νόσος!

Όταν ένα άτομο χάνει βάρος, ενεργοποιείται ο μηχανισμός ομοιόστασης για να το επανακτήσει. Δεν υπάρχει όμως αντίστοιχος μηχανισμός σε περίπτωση που το άτομο πάρει πρόσθετο βάρος. Αντιθέτως μάλιστα, όταν ένα άτομο παχαίνει, ο εγκέφαλός του αποτυπώνει το νέο βάρος που προκύπτει μετά την προσθήκη λιπώδους μάζας, ως «φυσιολογική» αποθήκη άμυνας.

Συνεπώς, οι μηχανισμοί ομοιόστασης λειτουργούν πλέον για να διατηρήσουν αυτό το νέο μεγαλύτερο βάρος. Αν το άτομο προσπαθήσει, με τη βούλησή του, να χάσει βάρος, θα πρέπει πλέον να το κάνει αντιπαλεύοντας όλους τους βιολογικούς μηχανισμούς ομοιόστασης του οργανισμού του, που καθοδηγούνται από αντίδραση ενδογενών ορμονών!

Ενώ το λιποβαρές άτομο έχει τον οργανισμό του σύμμαχο για να κερδίσει βάρος, το υπέρβαρο άτομο, για να χάσει βάρος, τον έχει αντίπαλο! Υπολογίζεται ότι η απώλεια 1 κιλού σωματικού βάρους προκαλεί ανάγκη πρόσθετης κατανάλωσης 100-200 θερμίδων ανά 24ωρο (μέσω αντιδραστικής πείνας). Αυτό συμβαίνει, είτε η απώλεια βάρους αφορά ένα άτομο φυσιολογικού βάρους, που αδυνάτισε για κάποιο λόγο, είτε αφορά ένα παχύσαρκο άτομο που προσπαθεί με κόπο να αδυνατίσει.

Υπάρχει προφανώς μια Δαρβινική εξελικτική εξήγηση σε αυτό το βιολογικό φαινόμενο. Η φυσιολογία του ανθρώπου, που περιλαμβάνει και τα φαινόμενα ομοιοστασίας, διαμορφώθηκε μέσα από εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια εξέλιξης του είδους. Σε όλη αυτή την περίοδο, η κυρίαρχη κατάσταση ήταν η δυσκολία στην ανεύρεση τροφής.

Η αφθονία φαγητού ήταν η εξαίρεση, η οποία συνεπώς δεν επηρέασε τη διαμόρφωση των γονιδίων και της φυσιολογίας του είδους. Η έλλειψη τροφής, και συχνά ο λιμός, ήταν, αντιθέτως, ισχυρότατα στοιχεία διαμόρφωσης μηχανισμών άμυνας.

Συνεπώς, η πρόσληψη βάρους δεν ήταν σχεδόν ποτέ πρόβλημα, ώστε να διαμορφωθεί φυσιολογικός μηχανισμός εναντίον της. Η επάρκεια και η υπεραφθονία τροφής είναι φαινόμενο των τελευταίων δεκαετιών, χρόνος πολύ μικρός για να επηρεάσει την γονιδιακή σύσταση του ανθρώπου.

Αυτά τα δεδομένα, καταρρίπτουν τη δυστυχώς διαδεδομένη αντίληψη, ότι η παχυσαρκία είναι αποτέλεσμα ασυγκράτητης βουλιμίας των υπέρβαρων ατόμων!

Η παχυσαρκία είναι ΑΣΘΕΝΕΙΑ, για την οποία δεν έχουν ευθύνη! Η φαινομενικά απλή μείωση της πρόσληψης ενέργειας δεν είναι καθόλου συμβατή με τη φύση του ανθρώπου!

Είναι, λοιπόν, σαφές ότι η σοβαρή (νοσογόνος) παχυσαρκία είναι οργανική ασθένεια. Αυτή δεν αντιμετωπίζεται με την επιβολή της βούλησης, ακριβώς όπως δεν αντιμετωπίζεται με τη βούληση η υπέρταση ή το Πάρκινσον.

Στις περιπτώσεις αυτές οι διαιτολογικές συμβουλές δεν επαρκούν, ώστε να επιφέρουν σταθερή ίαση! Όπως σε όλες τις σοβαρές νόσους, όταν δεν είναι αποτελεσματικές οι συντηρητικές θεραπείες (διαιτεσ και φάρμακα), η θεραπεία είναι πια χειρουργική! Επιπλέον, έχει σοβαρές περαιτέρω επιπτώσεις! 

Η Βαριατρική Χειρουργική είναι μια παρέμβαση πολλών δεκαετιών, με επιστημονικά αποδεδειγμένη θεραπεία της βαριάς παχυσαρκίας. Στόχος της είναι η απώλεια πάνω από το 60-80% των περιττών κιλών, η βελτίωση ή και αποκατάσταση συνοδών νοσημάτων, όπως η υπέρταση, ο διαβήτης, οι άπνοιες ύπνου, οι οστεοαρθρίτιδες, η υπογονιμότητα και άλλων.

Επίσης, συνδράμει σημαντικά στην πρόληψη πολλών μορφών καρκίνου, στην εξέλιξη καρδιαγγειακών παθήσεων (στεφανιαία νόσος, περιφερικές αγγειοπάθειες κλπ. και στη μείωση κινδύνου εγκεφαλικών και αναπνευστικών προβλημάτων!